Achtergrond | Van vierhoek naar vijfhoek

Enkele weken vond op de KNVB Campus in Zeist het tweede congres van Supporterscollectief Nederland plaats. Dit collectief, afgekort tot SCNL, is een overkoepelend orgaan voor supportersverenigingen van nagenoeg alle professionele voetbalclubs die Nederland rijk is. SCNL is het centrale aanspreekpunt voor deze verenigingen voor supportersgerelateerde zaken en fungeert tevens als krachtenbundeling vanuit de supporters naar andere betrokken organen. Denk hierbij aan de clubs, KNVB, maar ook gemeenten en politie-eenheden. Redacteur Jeroen was op persoonlijke titel bij het congres aanwezig. In dit artikel is een deel van zijn bevindingen terug te vinden, specifiek gerelateerd aan Roda JC Kerkrade.

Toegankelijk & Gastvrij Voetbal: TGV2020
Stadions als vestigingen, dozijnen beperkende maatregelen en een ontoegankelijke uitstraling: het voetbal heeft een ontwikkeling doorgemaakt die de supporters niet op elk vlak ten goede is gekomen. Vooruit, deze alinea start misschien wel wat gechargeerd, maar er zit wel een kern van waarheid in: het kan heel veel beter dan hoe het nu gaat. De KNVB, de politie en de gemeenten met een profclub (zogenoemde BVO-gemeenten) erkennen dit ook en zijn sinds enkele jaren begonnen met het plan TGV2020. Het centrale doel hiervan is om het vaderlandse profvoetbal toegankelijker en gastvrijer te maken, met als streefdatum 2020. Een ambitieus plan met een beperkte ontwikkelingstermijn, zo is inmiddels gebleken: of het droomscenario van een zo hoog mogelijke toegankelijkheid en gastvrijheid over twee kalenderjaren is voltooid, is zeer de vraag. Wél is goed zichtbaar dat er diverse ontwikkelingen gaande zijn die aantonen dat we in elk geval die kant op bewegen – met de ideale situatie die misschien enkele jaren later alsnog wordt bereikt.

Toegankelijk voetbal komt eigenlijk neer op een aantal basale kernpunten: het moet voor iedereen, misdragers uitgezonderd, mogelijk zijn om op een gemakkelijke manier toegang te krijgen tot een wedstrijd in de Eredivisie of Eerste Divisie. Dat betekent dat het aantal beperkende maatregelen, zoals het verplicht bezitten van een clubkaart en regionale beperkingen in de kaartverkoop, tot een minimum gereduceerd moet worden. Hoewel het waarschijnlijk niet mogelijk zal zijn dat élke wedstrijd volledig vrijgegeven wordt qua kaartverkoop, is wel uitgesproken dat er op dit moment teveel beperkende regelingen van kracht zijn. We zitten op dit moment in een situatie waarin te vaak bij voorbaat beperkingen worden opgelegd en waarbij kleine argumenten te snel worden uitvergroot naar een groot verhaal. Een wedstrijd tussen twee clubs van uithoeken uit het land waarbij vijf jaar geleden een incident plaatsvond, kan nu nog steeds belast zijn met bijvoorbeeld een clubkaartverplichting. Het scenario van TGV2020 zou dit in de toekomst moeten voorkomen worden: wedstrijden dienen in principe vrij te bezoeken te zijn, tenzij door meerdere partijen erkend wordt dat dit daadwerkelijk onverantwoord is. In dat geval spreken we over wedstrijden die moeilijk te managen zijn, zoals regionale derby’s of natuurlijk de Klassieker.

Een belangrijk onderdeel van toegankelijkheid is de toegankelijkheid voor bezoekende supporters. Hoewel uitvakken altijd zullen blijven bestaan, valt er veel te winnen op het gebied van kaartverkoop voor het uitvak, de kosten die supporters moeten maken en de vele vervoersregelingen die worden opgelegd door politie en lokale overheden. TGV2020 streeft naar betaalbare uitvakken die niet alleen kunnen worden bezocht door supporters die gebruik kunnen maken van een auto- of buscombi. Vrij vervoer dient de norm te worden met eigen vervoer (dus uitsluitsel van OV-gebruik) als redelijk alternatief. Buscombi’s kunnen natuurlijk altijd worden ingezet om ervoor te zorgen dat ook mensen met beperkte eigen vervoersmogelijkheden naar een uitwedstrijd kunnen gaan, maar uitsupporters moeten zo min mogelijk worden beperkt tot enkel deze combiregelingen. Ook supporters van Roda JC lopen meer dan eens tegen beperkende maatregelen aan bij wedstrijden waarvan het af te vragen is in hoeverre er daadwerkelijk sprake is van een reëel risico op ongeregeldheden. De discussies die hierover lopen zijn relevant, maar soms moeizaam in hun verloop. Het einddoel wordt echter wel gezamenlijk gedeeld: VVV-Venlo – Roda JC Kerkrade hoort niet vol te zitten met beperkingen vanwege een incident vijf jaar geleden, om een actueel voorbeeld te geven.

Veel clubs zijn op dit moment pilots gestart gerelateerd aan gastvrijheid en toegankelijkheid, waarbij ook het inzetten van meer vrij vervoer en minder clubkaartregelingen aan bod komen, naast een breed scala van andere ideeën. Naar verwachting volgen de eerste concrete resultaten al na de huidige jaargang. Roda JC Live is natuurlijk benieuwd naar de ontwikkelingen op dit gebied, aangezien ons team naast een redactie natuurlijk ook een viertal supporters en algeheel voetballiefhebbers is.

De club en zijn fans: openheid en directheid
Onrust en spanningen, zowel intern als extern, zijn bij clubs als Roda JC helaas schering en inslag. Een moeilijke periode hoort bij een voetbalclub en het tekent de geschiedenis tot soms legendarische momenten; denk bijvoorbeeld aan de miraculeuze ontsnappingen in de nacompetitie van Roda JC of de bizarre promotiewedstrijd in Breda. Clubs kunnen veel winnen door de relatie met de (fanatieke) supporters gezond te houden, zo wist op het congres huidig NEC-directeur Wilco van Schaik te vertellen. Clubs hebben een eigen cultuur met een eigen unieke supportersgroep, wat vraagt om een geheel eigen benadering en werkwijze. Clubs en dienen direct te communiceren met hun supporters en bovenal altijd goed bereikbaar en eerlijk te zijn; ook dit is immers onderdeel van gastvrij en toegankelijk voetbal. Vragen, opmerkingen en kritiekpunten vanuit de supportersgroepen dienen altijd op een respectvolle en kundige manier behandeld te worden – mét de supporters daarbij betrokken. Bij slechte resultaten mag de deur niet dicht worden gehouden, maar moet die juist worden geopend om het gesprek aan te gaan: waar liggen volgens de partijen de probleempunten en hoe kunnen we de situatie verbeteren? Geef gefrustreerde supporters de ruimte om hun mening te uiten en wees als club eerlijk als de vooruitzichten minder rooskleurig zijn dan gehoopt. Houd geen irreële verwachtingen over de gehoopte eindklassering voor. Degradatiestrijd betekent degradatiestrijd en daar zal iedereen voor de volle honderd procent mee aan de slag moeten. Betere tijden moeten gekoesterd worden en wanneer het de club voor de wind gaat is het altijd goed om terug te kijken op zwaardere fasen – die maken iedereen immers sterker voor de toekomst.

Speelschema’s: kansen en beperkingen
De laatste jaren is er veel gesproken over praktische competitiezaken, zoals speeldagen en speeltijden. Het congres gaf goed inzicht in de overwegingen die worden gemaakt bij het opstellen van de speelkalender en bij de keuzes wie wanneer in het weekend gaat voetballen. Daarbij is het goed om te weten dat TV-aanbieder FOX, dat vaak wordt bekritiseerd, een kleinere rol speelt in het proces dan soms het geval lijkt. We willen bij Roda JC Live geenszins een pleidooi afsteken voor FOX – ook wij willen het liefst elke week in het stadion zitten i.p.v. voor een TV – maar toch is een stukje gezonde realiteitszin nooit een overbodige luxe.

Speelschema’s zijn verder natuurlijk van invloed door de beperkingen die worden ontstaan door alternatieve evenementen in de buurt (of in het stadion zelf), want dat is mede van invloed op de beschikbare inzet van de politie. Verder wordt zoveel mogelijk getracht vast te houden aan richtlijnen wat betreft het aantal rustdagen van teams, wat vooral een factor is bij clubs die Europees voetbal spelen of een goede reeks wedstrijden in het bekertoernooi neerzetten. Voor Roda JC is het aantal beperkingen op de speelkalender beperkt: voor geen enkele thuiswedstrijd geldt dat ‘ie beperkt wordt tot één specifieke dag. Roda’s eigen voorkeursmoment is zaterdagavond – in de praktijk betekent dit dat ongeveer de helft van de thuiswedstrijden daadwerkelijk op zaterdagavond kan worden gespeeld. Dit lage aantal komt voort door de verdeling van wedstrijden over het weekend zoals deze is afgesproken met bijvoorbeeld FOX en de NOS. Qua uitwedstrijden dient het bezoek aan VVV-Venlo op zondagmiddag plaats te vinden. Doordat deze wedstrijd dit seizoen in de 33e speelronde valt is dit sowieso het geval. Hoewel de promotiestrijd in de Eerste Divisie nog lang niet gelopen is, is het natuurlijk denkbaar dat de eventuele derby’s tegen Fortuna Sittard eveneens enkel op zondagmiddag kunnen worden gespeeld.

Het streven bij toegankelijk en gastvrij voetbal is dat het aantal beperkingen op dit gebied zo klein mogelijk wordt gehouden en dat clubs zo vaak mogelijk op hun voorkeursmoment kunnen spelen. De mogelijkheden zijn van zodanige aard dat het niet mogelijk is om iedereen altijd op z’n favoriete moment te laten aftrappen. Toch valt ook op dit gebied nog de nodige winst te behalen.

Conclusie: het begin is er
Op basis van de lessen die werden geleerd op het congres kunnen we veilig stellen dat Nederland Voetballand op de goede weg is om het vaderlandse profvoetbal gastvrijer en toegankelijker te maken. Er valt echter nog een heleboel te winnen voordat we daadwerkelijk kunnen spreken over het ideale scenario dat wordt geschetst in TGV2020. Iedere betrokkene bij het voetbal draagt z’n steentje bij aan het proces naar de gedroomde eindsituatie. Ook voor supporters en medewerkers van Roda JC geldt dat er samen actief moet worden gewerkt aan gastvrij en toegankelijk voetbal. Dit is een mooie uitdaging waar samen met de overheid, veiligheidsinstanties én de KNVB naar gestreefd wordt en waar iedereen die gek is van Nederlands voetbal veel baat bij heeft. De kern van het verhaal is dat supporters essentieel onderdeel zijn van het vaderlandse voetbal en zodoende actief betrokken dienen te zijn bij het proces. Dit vraagt wederzijds initiatief van zowel de supporters zelf als de organisaties waar zij van afhankelijk zijn. Enkel door de vierhoek van gemeente, politie, club en KNVB uit te breiden naar een vijfhoek kan TGV2020 worden gerealiseerd: met de supporters.